بیوگرافی خودنوشت پرفسور محسن هشترودی، مجله‌ی یکان، شماره ۷ – مرداد ۱۳۴۳

در ۲۲ دی ماه ۱۲۸۶ (۱۳ ژانویه ۱۹۰۸) در تبریز متولد شده‌ام. تحصیلات ابتدائی را در مدارس اقدسيه و سیروس و متوسطه را در دارالفنون گذراندم. در سال ۱۳0۴ (۱۹۲۶ م) امتحان دارالفنون را داده و چند سالی تحصیل طب نمودم. سفر اول به اروپا رفتم و در مراجعت ، در دانشسرای عالی (دارالمعلمين مرکزی) که تأسیس شده بود رشته ریاضی را انتخاب کردم و در دومین دوره‌ی آن فارغ التحصیل شدم. سفر دوم به فرانسه رفتم ، از دانشکده علوم پاریس درجه لیسانس و در ۱۹۳۷ از دانشگاه سوربن درجه دکترای دولتی اخذ نمودم. در ۱۳۱۵ (۱۹۳۷ م) به ایران مراجعت کرده با سمت دانشیاری در دانشکده علوم و دانشسرای عالی به تدریس مشغول شدم. در ۱۳۲۰ (۱۹۴۲ م) استاد شدم و بعد از آن علاوه بر سمت استادی دانشگاه دارای مشاغل زیر بوده ام:
در ۱۳۲1 (۱۹۴۳ م) رئیس فرهنگ تهران ، در ۱۳۳۰ (۱۹۵۲ م) رئیس دانشگاه تبریز ، در ۱۳۳۶ (۱۹۵۸) يك دوره ریاست دانشکده علوم دانشگاه تهران .
در ۱۳۲۳ (۱۹۴۵ م) ازدواج کرده‌ام وصاحب سه فرزند، يك پسر و دو دختر می‌باشم.
.

از جمله معلمين من : در درجه اول برادرم مرحوم محمدضیاء هشترودی که بنیان تعليم من از اوست. مرحوم غلامحسين رهنما که بیشتر استادان و معلمین به‌طور کلی تربیت شده‌ی او هستند. از معلمینی که زنده هستند، همه در مبنای پرورش من سهیم‌اند بخصوص آقای عبد العظيم قریب استاد دانشگاه که مراتب علم و ادب، آن اندازه که دارم، از اوست. مخصوصا تربیت روحی ما بیشتر محصلین از این رادمرد است ، روحاً واخلاقا به همه معلمين و مربیان خود مدیون می باشم.

آقای کیهان علاوه بر سمت تعلیم ، در زمان معاونت دانشگاهي خود، دوران درازی، نظر تربیت بر من داشتند.

خارج از هیات تعليميه ، بسیاری از توفیق‌های من (که خیلی بی‌قدر و ناچیز است) مديون توجهات رهبر من آقای دکتر سیاسی است که همه می‌دانند در بنیان دانشگاه تهران و بزرگداشت استادان چه حق و وظیفه‌ای بر گردن داشتند که مأجور و ارجمند است و هنوز نیز رهبر و راهنمای جویندگانی مثل من می‌باشند.

از جمله استادان دانشگاهی من: در مرحله اول مرحوم الى كارتان[i] بنیان‌گذار ریاضیات جدید که تقریبا همه شئون ریاضی به او مدیون است ، استاد و راهنمای رساله و به‌طور کلی مربی علمی من بود.

استادان فعلی دانشگاه پاریس که اغلب شاگردان همین استاد فقيدند از هم‌دوره‌های تحصیلی و راهنمای من بوده‌اند مثل: پرفسور ارزمن در سوربن ، پرفسور ليشنروویچ در کلژ دو فرانس ، استاد فقید پرفسور وايل در پرینستون[ii] امریکا (که در دوره‌ای در پرینستون به مطالعه مشغول بودم راهنما و معلم من بود) ، پرفسور سخوتن در دلفت هلند[iii] (که اکنون رئيس مرکز ریاضیات آمستردام است)، پرفسور وینوگرادف[iv] و استاد فقید فینی‌گف استادان دانشگاه مسکو و چند نفر دیگر.

موضوع رساله‌ی دکترای من راجع به فضاهای تصویری عنصر ( نقطه و خط یا صفحه) با التصاق‌های هنجاری بوده است و استاد راهنما همان‌طور که قبلا بیان شد استاد فقید الی کارتان بود .

از تالیفات و مقاله‌ها آنچه مربوط به ریاضیات است: چندین مقاله راجع به هندسه انفنیتزیمال فضاهای عمومی بخصوص فضاهای غیر‌هلنوم، چند مقاله راجع به هندسه فضاهای عادی و اشکال با مشابهت درونی ، چند مقاله راجع به مكانيك تحلیلی و مسیرهای دیناميك ، چند مقاله راجع به معادلات دیفرانسیل، تعمیم قضایای اولر در کسرهای مسلسل ، به‌کار بستن کسرهای زنجیری در حل معادلات دیفرانسیل و بخصوص تشخيص حالات قابل حل معادله ریکاتی ، قانون جبر دوگانه در مكانيك فضاهای عالی ، فضاهای وایل با التصاق قائم ، فضاهای سخوتن با انواریان‌های ثابت و چند مقاله دیگر. برخی از این مقالات به‌صورت مجموعه‌هایی به زبان فرانسه و از طرف دانشگاه تهران چاپ و منتشر شده است.

تا کنون در چند کنگره‌ی بین‌المللی ریاضیدانان شرکت کرده‌ام : هاروارد[v] و کمبریج[vi] آمریکا ، آمستردام[vii] هلند ، ادینبورك[viii] انگلستان ، نيس[ix] ( کنگره‌ی ریاضیدانان زبان لاتن) . علاوه بر شرکت در کنگره‌ها بنا به دعوت مجامع علمی کشورهای مختلف در این مجامع حضور یافته و سخنرانی‌هایی نموده‌ام از قبیل دعوت آکادمی علوم شوروی، دعوت آکادمی علوم بخارست ، دعوت دانشگاه مسکو ، مجددأ دعوت آکادمی علوم شوروی ، دعوت انستیتوی ریهووت اسرائیل و معارفه با استادان این انستیتو ، دعوت کنگره‌ی علمی پاکستان ، دعوت دانشکده علوم پاریس برای سخنرانی.

با دانشمندانی که مکاتبه و مراوده دارم ، علاوه بر استادانی که ذکر شد ، پرفسور استرويك[x] (استاد M.I.T آمریکا) ، پرفسور زاریسکی[xi] و پرفسور چرن[xii] (شیکاگو) ، پر فسور آلبرت (امریکا) ، پرفسور ایشلینسکی (مسکو)، آلکساندرف (لنینگراد) ، لوژنین (کیف) ، جواد مقصوداف ( باکو) ، زگره و بومپیانی (ایتالیا) ، چند نفر از استادان لندن و منچستر، پرفسور هايمو ویجی ( دو برادر ، بخارست )، موی سیل ، و ران چانور (بخارست) پرفسور استوى لف ( رئیس آکادمی ریاضی بخارست ) ، دبير كل آکادمی بخارست .

 

لینک صفحه‌ی ویکی‌پدیا پرفسور هشترودی:

[i] Elie Cartan (1869-1951)

[ii][ii] Princeton

[iii] Delft

[iv] Vinogradov

[v] Harvard University

[vi] Cambridge University

[vii] Amsterdam

[viii] Edinburgh

[ix] Nice

[x] Dirk  Jan Struik (1894-2000)

[xi] Oscar Zariski (1899-1986)

[xii] Shiing-Shen Chern (1911-2004)

 

آرشیو پروفسور محسن هشترودی